Salie

Een geurend keukenkruid met mooie paarse bloemen en groen/grijs blad en wordt ook wel echte salie genoemd.

Plantinformatie
De echte salie (Salvia officinalis) is een plant die behoort tot de lipbloemenfamilie (Labiatae of Lamiaceae). De plant
wordt tegenwoordig vooral gebruikt als keukenkruid, maar heeft een zeer lange medicinale geschiedenis. De Romeinen
spraken al van de ‘Salvia salvatrix’, de genezende Salie, waarbij dus ‘salvia’ is afgeleid van ‘salvere’, genezen. En
‘officinalis’ wijst er op dat de plant een lange historie als medicinaal kruid achter zich heeft, want verwijst naar de
‘officina’, de werkplaats van de ‘kruidenbroeder’ in de kloosters, een woord dat nu nog gebruikt wordt voor het labo van
een apotheek. Salie is, net als het Duitse Salbei, het Engelse Sage en het Franse Sauge afgeleid uit de aloude Latijnse
benaming.

De plant wordt 40-80 cm hoog. De bladeren zijn dik, grijs en sterk aromatisch; de nerven zijn diep ingezonken. De
bladrand is fijn gekarteld-getand of bijna gaafrandig. De stengel kan onderaan houtig zijn. De soort bloeit in juni en juli
met 2-3 cm lange, blauwpaarse, soms witte of roze bloemen. De kroonbuis heeft van binnen een krans van haren. De
bloeiwijze bestaat uit twee schijnkransen en vier tot acht bloemen. De vrucht is een vierdelige splitvrucht.

Salie wordt al zo lang gebruikt dat er vele volksverhalen over zijn. Het mooist vind ik zelf waarin salie wordt gebruikt als
liefdesorakel. Als een jonge vrouw n.l. om middernacht aan de vooravond van Samhain (31 oktober) de tuin in gaat en
negen salieblaadjes plukt zonder de tak te breken en op het moment dat de klok twaalf uur slaat, zal ze het gezicht van
haar toekomstige echtgenoot zien - of een doodskist als ze nooit zal trouwen.

Bij salie is het echter wel oppassen, want grote hoeveelheden zijn giftig. Echter bij het koken zal men nooit aan deze
hoeveelheden komen, dit kan alleen gebeuren wanneer grote concentraties, bijv. via etherische olie, worden ingenomen.
Salie heeft een sterk stimulerende (stuwende) werking op de baarmoeder en vermindert de melkvloed bij zogende
vrouwen. Zwangere en zogende vrouwen kunnen dit kruid dus beter laten staan. Dit geldt ook voor epilepsiepatiënten die
overgevoelig kunnen reageren op de inhoudsstof thujon. Verder absoluut geen kinderkruid en ook niet gebruiken bij een
salicylaatallergie (aspirine). Raadpleeg altijd een arts voordat je kruiden medicinaal gebruikt.

Er zijn honderden soorten salie en tuincentra bieden een aantal aan, waaronder de tri-colore en de scharlei. Voor het
koken blijft de salvia officinalis bij mij de voorkeur houden, samen met de fruitsalies. Informatie over de fruitsalies kan je
ook vinden op mijn website. Zo heb ik mandarijnensalie, ananassalie en zwarte bessen salie in het assortiment.

Verzorging
Salie groeit het best op een zonnige plaats, in niet te vochtige, goed gedraineerde grond. Hij kan gemakkelijk in potten,
binnenshuis en op vensterbanken worden gekweekt. De plant kan enige schaduw verdragen.

Vermeerderen van gewone salie kan door het uit zaad te laten opgroeien. Echter stekken is een stuk gemakkelijker.
Neem daarvoor een zomerstek, steek deze in de aarde langs de rand van een pot. Geef de stekken water en zet het
geheel in een broeikasje of dek de pot af met een boterhamzakje. Na enkele weken zijn de stekjes geworteld en kunnen
ze worden opgepot. Goed gewortelde stekken kan je uitplanten op 45 tot 60 cm afstand.

Snoeien (na het bloeien) om het bossige karakter te behouden.

De herkomst van de plant ligt in Spanje, de Balkan en Noord-Afrika en die omstandigheden vind de plant dus het fijnste.
Het beste resultaat krijg je dus als je dit kan nabootsen in de tuin d.m.v. goede drainage en niet te veel vocht.

In de keuken / gebruik
Naast het gebruik als keukenkruid, wordt salie ook decoratief gebruikt, in kransen en ruikertjes.

In huis is het een prima middel om insecten te verjagen tussen linnengoed. De bladeren kan je verbranden, bijv. op
houtskool, of ze kunnen worden gekookt in water om de kamer te desinfecteren. Ook verdrijft het op deze manier dieren-
en kookluchtjes.

Gebruik het blad in gezichtsstoombaden. Wrijf het blad op de tanden om ze witter te laten worden. Het blad is ook te
gebruiken bij mondspoelingen. Door spoeling met sterke saliethee wordt (grijs) haar donkerder en steviger.
Salie heeft een sterke antibiotische werking (anti-bacterieel en anti-schimmel). Waterige en alcoholische aftreksels van
de bladen worden voor spoelingen en gorgelen gebruikt bij mond-, tandvlees-, kaak- en amandelontstekingen. Een paar
druppels vluchtige olie in zout water vormen een goed spoelmiddel voor (geïnfecteerde) wonden en zweren. De thee van
salie helpt tegen bloedend tandvlees en keelpijn. Salie zit ook in vele kruidentandpasta's.

Salie thee en saliewijn kalmeren het zenuwstelsel en zijn goed bij een lage bloeddruk. Het bevordert de spijsvertering
door bijvoorbeeld een saliethee na een (overdadige) maaltijd te nemen. Salie helpt ook bij een slechte eetlust en tegen
winderigheid en kan helpen diarree te overwinnen.

Salie wordt tegenwoordig nog tegen nachtzweet bij Tbc-patiënten voorgeschreven, het vermindert de transpiratie soms
dagen achtereen.

Salie vermindert hoesten en kou, en helpt ter voorkoming van een kou op de borst. Neem bij het begin van griep of
verkoudheid dagelijks 3 tot 4 koppen thee, eventueel met goudsbloem. Neem bij chronische klachten 2 koppen thee of 3
theelepels tinctuur.
Salie helpt ook tegen vermoeidheid voor of na een virusziekte. Een oud middel tegen pijnklachten is het dagelijks kauwen
van drie verse bladeren.

Salie wordt ook toegepast als versterkend middel (voor het hart).
Salie is opwekkend, adstringerend, krampwerend en helpt bij onrustig slapen, leverziekten, om vocht af te drijven,
stimuleert en reguleert de galstroom (nuttig tijdens afvallen) en het zuivert het bloed.

Salie bladeren die enkele minuten in azijn hebben gesudderd, zijn goed als omslagen voor pijnlijke gewrichten en
reumatische aandoeningen. En het schijnt te helpen bij nervositeit, angstigheid, vergeetachtigheid en verwardheid van
oudere, kouwelijke en verzwakte mensen.

In de keuken:
Van oudsher een veel gebruikt keukenkruid in salades, om aroma te geven aan kaas en ook wel gebruikt in combinatie
met zuurwaren.
Enkele verse blaadjes bij vette gerechten vergemakkelijkt de spijsvertering.
Salie past uitstekend bij alle varkensvlees en gansgerechten.
Salie is een uiterst belangrijk bestanddeel bij de bereiding van de beroemde Provençaalse "Aigo boulida". Een soep die
wordt opgediend om de vertering te vergemakkelijken van al wat daarna nog zal gegeten worden.
De bloemen van salie zijn geschikt om in salades te versnipperen. Het blad is goed te combineren met andere sterke
smaken. Het maken van salieazijn en salieboter is het proberen waard.
Gefrituurde kruiden in een beslagje: Alle wat sterker smakende kruiden komen in aanmerking. Pimpernelblad heeft een
fraaie vorm en een goede smaak. Salie, basilicum of zuring zijn eveneens aan te bevelen.
U kunt saliewijn bereiden door gedurende 10 dagen een twintigtal Salie bladeren te laten meettrekken in een zachte witte
wijn.